Trong xã hội hiện đại, trí tuệ cảm xúc (EQ) đang ngày càng trở thành một yếu tố quan trọng không kém gì trí thông minh (IQ). Những người sở hữu EQ cao thường có khả năng giao tiếp tốt, thấu hiểu cảm xúc của người khác và duy trì các mối quan hệ tích cực. Ngược lại, những người có EQ thấp thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp, dễ gây ra xung đột và khiến người xung quanh cảm thấy mệt mỏi.
Vậy làm thế nào để nhận diện một người có EQ thấp? Dưới đây là những dấu hiệu điển hình mà bạn có thể tham khảo.
Khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc
Người có EQ thấp thường phản ứng một cách bộc phát khi gặp phải những tình huống không như ý muốn. Họ dễ dàng nổi giận, cáu gắt và thậm chí mất kiểm soát chỉ vì những vấn đề nhỏ nhặt. Trong các cuộc tranh luận, họ thường không giữ được bình tĩnh, hay to tiếng và không ngần ngại sử dụng những lời lẽ tiêu cực để “thắng” đối phương thay vì lắng nghe ý kiến của người khác.
Chẳng hạn, khi bị nhắc nhở về việc đi làm trễ, người có EQ thấp có thể phản ứng ngay lập tức với những câu nói như: "Tôi chỉ trễ một lần thôi mà!", thay vì suy nghĩ về lý do và tìm cách cải thiện.
Khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc là một trong những dấu hiệu rõ ràng của người có EQ thấp. (Ảnh: AI)
Thiếu sự đồng cảm
Người có EQ thấp thường chỉ nhìn nhận vấn đề từ góc độ của bản thân mà không thể đặt mình vào vị trí của người khác. Họ khó thấu hiểu cảm xúc của người khác và thường có những phản ứng không phù hợp trong những tình huống cần sự nhạy cảm.
Ví dụ, khi một đồng nghiệp đang buồn vì gặp phải vấn đề gia đình, người có EQ thấp có thể thản nhiên hỏi: "Sao cứ ủ rũ thế, ảnh hưởng đến cả phòng đấy!", thay vì thể hiện sự quan tâm và hỏi han.
Giao tiếp thiếu tinh tế
Người có EQ thấp thường không biết cách lựa chọn từ ngữ phù hợp trong giao tiếp. Họ dễ dàng buông ra những lời nhận xét gây tổn thương mà không suy nghĩ, hoặc nói chuyện một cách cộc lốc, áp đặt. Dù không có ý định xấu, nhưng cách truyền đạt thiếu tế nhị khiến họ thường xuyên bị hiểu lầm.
Chẳng hạn, khi bạn mặc một bộ đồ mới, người có EQ thấp có thể thốt lên: “Trông bạn già quá!”, thay vì đưa ra ý kiến nhẹ nhàng hoặc chọn cách im lặng nếu không thích.
Thích đổ lỗi và khó tiếp thu góp ý
Người có EQ thấp thường có xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc người khác thay vì nhận trách nhiệm về bản thân. Khi bị chỉ trích, họ thường phản ứng một cách phòng thủ, chống chế hoặc tìm cách biện minh, hiếm khi lắng nghe để cải thiện.
Họ cũng rất nhạy cảm với những góp ý, thậm chí coi đó là sự tấn công cá nhân. Điều này khiến họ khó có thể trưởng thành và phát triển bản thân theo thời gian.
Cố chấp và thiếu linh hoạt
EQ thấp còn thể hiện qua sự bảo thủ, khó thay đổi quan điểm ngay cả khi nhận ra mình sai. Những người này thường thiếu khả năng lắng nghe và đánh giá tình huống một cách khách quan. Trong các mối quan hệ, họ thường tranh cãi để bảo vệ cái tôi của mình, không chấp nhận sự khác biệt.
Điều này dẫn đến việc họ khó hòa hợp với đồng nghiệp, bạn bè hay người thân, gây ra những mâu thuẫn và căng thẳng trong các mối quan hệ.
Thiếu tinh thần hợp tác
Người có EQ thấp thường không giỏi làm việc nhóm, vì họ khó chịu khi phải nhường nhịn hay điều chỉnh bản thân. Họ thường đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu, không biết cách lắng nghe ý kiến của đồng đội và ít khi ghi nhận công sức của người khác.
Khi làm việc chung, họ dễ gây ra mâu thuẫn vì không chịu tiếp thu ý kiến, hoặc đổ lỗi cho người khác nếu kết quả không đạt yêu cầu. (Ảnh: Kapable)
Ganh tỵ và khó vui khi người khác thành công
Người có EQ thấp thường cảm thấy ganh tỵ với thành công của người khác. Họ không thật lòng vui mừng khi thấy người thân hay bạn bè đạt được thành tựu nào đó. Thay vào đó, họ có thể tìm cách hạ thấp thành công của người khác hoặc tỏ ra dửng dưng, lạnh nhạt.
Điều này xuất phát từ cái tôi quá lớn và sự thiếu tự tin vào bản thân, những yếu tố đi ngược lại với một trí tuệ cảm xúc lành mạnh.
Dễ bị cảm xúc chi phối trong quyết định
Người có EQ thấp thường để cảm xúc lấn át lý trí khi đưa ra quyết định. Khi tức giận, họ có thể nói hoặc làm điều gì đó bồng bột mà sau này phải hối tiếc. Khi buồn, họ dễ chán nản và bỏ cuộc giữa chừng. Họ cũng thiếu khả năng kiềm chế cảm xúc tiêu cực, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất công việc và chất lượng cuộc sống của họ.
Cách cải thiện trí tuệ cảm xúc
Tin vui là EQ hoàn toàn có thể được rèn luyện và phát triển theo thời gian. Một số gợi ý để cải thiện EQ bao gồm:
– Tập kiểm soát cảm xúc bằng cách hít thở sâu và tạm dừng suy nghĩ trước khi phản ứng.
– Luyện kỹ năng lắng nghe chủ động, không ngắt lời và không phán xét.
– Thực hành sự đồng cảm: Đặt mình vào vị trí của người khác trước khi đưa ra lời nhận xét hay hành động.
– Tiếp thu góp ý với tinh thần cầu thị, xem đó là cơ hội để trưởng thành.
– Thường xuyên tự đánh giá lại bản thân, học hỏi qua sách vở, khóa học kỹ năng sống hoặc từ những người có EQ cao xung quanh bạn.
Trí tuệ cảm xúc thấp không phải là một “bản án suốt đời”, nhưng nếu không nhận diện và điều chỉnh, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến công việc, các mối quan hệ và cả sự phát triển bản thân. Bằng cách quan sát và thành thật với chính mình, mỗi người đều có thể cải thiện trí tuệ cảm xúc để sống tích cực, hòa hợp và thành công hơn trong cuộc sống.
