Trong thời đại công nghệ phát triển như vũ bão, trí tuệ nhân tạo (A.I) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và công việc của chúng ta. Gần đây, tôi đã tổ chức một buổi hội thảo với đồng nghiệp để khám phá cách A.I có thể hỗ trợ trong việc tạo ra các bài phân tích sâu sắc. Chỉ trong hai ngày, tôi đã sử dụng A.I để xây dựng một bộ slide cho buổi hội thảo, từ việc đưa ra yêu cầu đến việc chỉnh sửa nội dung theo ý muốn cá nhân. Điều này khiến tôi nhận ra rằng A.I không chỉ là một công cụ, mà còn là một người cộng sự đáng tin cậy trong quá trình sáng tạo.
Viễn cảnh A.I thay thế con người trong công việc không còn là một câu chuyện xa vời. Sự phát triển nhanh chóng của A.I đang tạo ra những thay đổi lớn trong thị trường lao động, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi mà nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với việc tái cấu trúc và cắt giảm nhân sự. Nỗi lo về tương lai của con người trong kỷ nguyên A.I là điều hoàn toàn có cơ sở, nhất là khi công nghệ này phát triển với tốc độ chóng mặt.
Vậy A.I có thể thay thế con người trong công việc đến mức nào? Tôi không phải là người phản đối A.I, nhưng tôi nhận thấy rằng việc hợp tác với A.I giúp tôi làm việc hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cảm giác tội lỗi khi sử dụng A.I cũng bắt đầu xuất hiện, khi một số đồng nghiệp cho rằng A.I đã làm mất đi niềm vui trong công việc của họ.
Những lo lắng về sự phát triển của A.I không khiến nó chậm lại. Trong 10 đến 20 năm tới, A.I sẽ thay đổi cách chúng ta sống và làm việc. Điều này khiến tôi tự hỏi về vai trò của con người trong một thế giới mà máy móc có thể sao chép tư duy và cảm xúc của chúng ta. Chúng ta cần làm gì để phát triển tiềm năng của mình bên cạnh A.I, thay vì chỉ phản kháng và lo sợ về tương lai?
Tôi đã chia sẻ những câu hỏi này với ba người bạn, đại diện cho ba lĩnh vực khác nhau, để cùng nhau tìm hiểu về tác động của A.I đến công việc của họ.
Chỉ trong một năm qua, A.I đã trở thành một phần quan trọng trong thị trường lao động. Theo một khảo sát gần đây, 72% doanh nghiệp tại Việt Nam đang có kế hoạch ứng dụng A.I vào quy trình làm việc. Các ngành như tài chính, ngân hàng và sản xuất đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ khi cắt giảm nhân sự truyền thống để chuyển sang mô hình tự động hóa. Một người bạn của tôi, chủ một doanh nghiệp nội thất, cho biết chỉ cần một nhân viên công nghệ để quản lý quảng cáo và nội dung.
“Những nghề nghiệp có nguy cơ bị thay thế không chỉ là một mà là cả một nhóm,” một người bạn chia sẻ. “A.I đã tiến hóa thành A.I Agent, hoạt động trong môi trường kỹ thuật số và có khả năng thực hiện nhiều công việc như con người. Tất cả những công việc diễn ra trên nền tảng số đều có khả năng bị A.I thay thế.”
Với một người làm trong lĩnh vực marketing, tôi thấy rằng A.I có thể giúp tối ưu hóa quy trình sáng tạo nội dung. Nhân viên có thể tập trung vào việc sản xuất nội dung chất lượng thay vì chỉ sản xuất số lượng. A.I giúp tiết kiệm thời gian và cho phép chúng tôi dành nhiều thời gian hơn cho những công việc cần sự sáng tạo và nghiên cứu.
A.I có thể hoàn thành nhiều công việc chỉ trong vài phút, tạo ra sự phân hóa rõ rệt giữa những người sử dụng A.I và những người không sử dụng. Trong khi các doanh nghiệp đang tìm cách ứng dụng A.I để tiết kiệm chi phí, nhiều người lao động vẫn chưa trang bị đủ kiến thức để làm việc với A.I. Điều này có thể dẫn đến tình trạng sa thải những nhân viên không thích nghi được với công nghệ mới.
Tôi đã từng yêu cầu A.I viết một đoạn văn theo phong cách của một tác giả yêu thích. Kết quả khiến tôi cảm thấy hoang mang về tương lai, khi A.I có thể tạo ra nội dung chỉ trong vài giây. Điều này khiến tôi tự hỏi liệu công sức học hỏi và trải nghiệm của mình có còn giá trị hay không.
“Chúng ta cần hiểu rõ A.I có thể làm gì và không thể làm gì,” một người bạn nói. “A.I chỉ có thể biết thông tin, nhưng không thể hiểu bản chất của thông tin đó. Con người vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra giá trị từ những thông tin mà A.I cung cấp.”
Việc sử dụng A.I cũng khiến chúng ta phải xem xét lại giá trị của con người trong công việc. Nếu A.I có thể tạo ra nội dung dễ dàng, thì đâu là giá trị mà chúng ta cần giữ gìn? Đó chính là quá trình trải nghiệm, chiêm nghiệm và kể lại những câu chuyện của chính mình. Người viết cần phải sống và trải nghiệm để tạo ra những tác phẩm có giá trị.
Trong lĩnh vực nghệ thuật, A.I cũng đã tạo ra những cuộc tranh luận về việc sử dụng công nghệ trong sáng tác. Một nghệ sĩ cho rằng A.I có thể là một công cụ hữu ích để truyền tải ý tưởng và cảm xúc của người nghệ sĩ. Tuy nhiên, giá trị của tác phẩm vẫn phụ thuộc vào cảm nhận của người tiếp nhận.
Hiểu rõ khoảng cách giữa con người và A.I giúp chúng ta tự tin hơn khi làm việc với công nghệ. Những cảm giác tiêu cực sẽ dần được gạt bỏ, và chúng ta sẽ tìm lại được vai trò của mình trong lao động và sáng tạo. Câu hỏi cốt lõi là: Chúng ta cần thay đổi như thế nào để phát triển cùng với công nghệ?
A.I không chỉ là một xu hướng, mà là một cuộc cách mạng của nhân loại. Sự xuất hiện của A.I đã tái định hình cơ cấu ngành nghề, thu hẹp những công việc lặp lại và tạo ra cơ hội cho những người lao động có trình độ cao. A.I không “cướp” công việc của con người, mà yêu cầu chúng ta phải tái định nghĩa bản thân và sẵn sàng thích ứng với những thay đổi mới.
Cuối cùng, chúng ta cần đặt câu hỏi: Mình viết để làm gì? Điều gì khiến bạn vẫn là bạn? Dù A.I có thể mô phỏng tư duy con người, nó vẫn chỉ là một công cụ. Chúng ta cần sử dụng A.I như một người cộng sự để học hỏi và làm việc một cách sâu sắc hơn.
Trong kỷ nguyên A.I, chúng ta hãy vẫn là chính mình, những con người đầy nhiệt huyết và sáng tạo, nhưng cũng cần ý thức hơn về việc học hỏi và phát triển bản thân để không bị thay thế bởi công nghệ. Thách thức của A.I chính là cơ hội để chúng ta tìm kiếm những giá trị cốt lõi và phát triển bản thân một cách toàn diện.
