Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã chia sẻ về tác phẩm điện ảnh mới nhất của mình mang tên “Địa đạo”, một bộ phim không chỉ đơn thuần là một tác phẩm chiến tranh mà còn là một hành trình khám phá tâm lý con người trong bối cảnh khốc liệt của cuộc chiến tại Củ Chi. Ông mong muốn khán giả không chỉ cảm nhận được nỗi đau mà còn suy ngẫm về những bài học lịch sử quý giá.
Tác phẩm xoay quanh cuộc sống của nhóm du kích tại Củ Chi sau trận càn Cedar Falls vào năm 1967. Đây là một dự án phim chiến tranh được thực hiện từ nguồn ngân sách xã hội hóa, nhằm kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước. Sau buổi ra mắt tại TP HCM, Bùi Thạc Chuyên bày tỏ niềm hạnh phúc khi đứa con tinh thần của mình đã ra đời sau hơn một thập kỷ ấp ủ, nhưng ông cũng không khỏi tiếc nuối về một số chi tiết trong phim.
– Anh có theo dõi phản hồi từ khán giả về tác phẩm không?
– Tôi rất biết ơn những khán giả đã dành thời gian theo dõi bộ phim trong suốt 128 phút. Tôi hy vọng rằng tác phẩm không quá nặng nề đối với họ. Sau buổi công chiếu, tôi đã thức để đọc từng bình luận và chia sẻ trên mạng xã hội. Những lời khen ngợi không chỉ là thành công của đoàn phim mà còn là sự tôn vinh vùng đất Củ Chi và những con người bình dị nhưng phi thường nơi đây.
Diễn viên Cao Minh, người vào vai chú Sáu trong phim, đã chia sẻ rằng anh quê ở Củ Chi nhưng đã lâu không trở về. Bộ phim đã giúp anh sống lại những ký ức về quê hương, mang đến cho anh cảm xúc sâu sắc.
– Anh nghĩ sao về những nhận xét cho rằng phim thiếu những cảnh cao trào cảm xúc?
– Nhiều khán giả đã nói với tôi rằng họ cảm thấy muốn khóc nhưng lại bị ngắt quãng bởi cách thể hiện của phim. Đó chính là ý đồ của tôi, muốn giữ cho khán giả sự tỉnh táo để họ có thể suy ngẫm và rút ra những bài học từ lịch sử. “Địa đạo” được thực hiện theo phong cách tài liệu, vì vậy tôi không muốn tạo ra những cảnh bi lụy, mà muốn khán giả cảm nhận được sự sâu sắc và nỗi day dứt bên trong.
Nếu tôi làm theo phong cách hư cấu, có thể khán giả sẽ khóc nhiều hơn, nhưng sau khi rời rạp, họ sẽ quên ngay. Tôi muốn để lại một ấn tượng sâu sắc, một điều gì đó khiến người ta phải suy nghĩ. Phong cách làm phim của tôi luôn đề cao sự tương tác với khán giả, đặt họ ngang hàng với tôi trong quá trình thưởng thức tác phẩm. Ngay cả với diễn viên, tôi cũng yêu cầu họ không thể hiện nỗi đau ra bên ngoài mà phải ẩn chứa nó qua ánh mắt.
– Phim có hai cảnh “nóng”, anh có thể chia sẻ về ý nghĩa của những tình tiết này không?
– Hai cảnh tình cảm trong phim phản ánh bản năng con người. Trong hoàn cảnh cận kề cái chết, họ khao khát sống trọn vẹn những giây phút cuối cùng. Những phân đoạn này thể hiện tình cảm bị dồn nén trong thời chiến, như khi trên mặt đất bom đạn rơi, dưới địa đạo, hai cơ thể quấn lấy nhau. Khi gặp lại, cảm xúc của họ càng mãnh liệt hơn. Tôi hy vọng khán giả sẽ cảm nhận được thông điệp mà tôi muốn gửi gắm.
– Anh có điều gì tiếc nuối khi xem lại phim không?
– Bản dựng đầu tiên dài khoảng 3,5 tiếng, nhưng khi ra rạp, tôi đã phải cắt xuống còn hơn hai tiếng vì thấy quá dài. Có những nhân vật tôi đã phải bỏ đi, như vai của Mai Thế Hiệp. Anh ấy đã dành nhiều thời gian để hóa trang và quay cảnh nhưng cuối cùng không được đưa vào phim. Có những đoạn tôi rất đau lòng khi phải cắt, như cái kết của nhân vật chính Bảy Theo. Khi quay, tôi đã khóc vì diễn xuất của Thái Hòa quá cảm xúc, nhưng cuối cùng vẫn phải thay đổi một cảnh khác cho hợp lý hơn.
Thời gian hạn chế đã ảnh hưởng đến cấu trúc của phim. Tôi lo lắng rằng khán giả sẽ khó cảm nhận được những chi tiết quan trọng. Chúng tôi đã nghiên cứu kỹ về địa đạo Củ Chi, nhưng trên màn ảnh, người xem có thể khó phân biệt được các hầm khác nhau, dù tôi đã yêu cầu họa sĩ thiết kế từng hầm với chất liệu riêng biệt. Do đó, tôi đã phải tìm cách dẫn dắt khán giả, ví dụ như treo ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong phòng họp.
– Anh đã chắt lọc tư liệu như thế nào để đưa vào kịch bản trong suốt 10 năm ấp ủ?
– Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã đọc nhiều tài liệu, trong đó có hồi ký của một cựu chiến binh ở Củ Chi, là ông ngoại của vợ diễn viên Thái Hòa. Ông đã viết về những ký ức trong một lần nằm võng ở địa đạo, nghe các cô gái trong hầm nói chuyện. Những câu đối thoại đó đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi, thể hiện tâm lý của con người trong thời chiến. Tôi đã đưa vào phim những câu thoại tương tự để khán giả có thể hình dung về thực tế khắc nghiệt mà họ đã trải qua.
Ví dụ, trong một phân cảnh, nhóm du kích đón chú Sáu đến thăm địa đạo, họ nói: “Chú phải ở đây thật lâu mới biết”, để miêu tả cuộc sống trong lòng đất. Đó là lời thoại tôi lấy cảm hứng từ câu nói của anh hùng lực lượng vũ trang Tô Văn Đực, người đã góp phần chế tạo mìn gạt trong cuộc chiến tại Củ Chi.
– Anh có kỳ vọng gì về tác phẩm này?
– Doanh thu là điều khó đoán, nhưng tôi hy vọng phim sẽ chạm đến trái tim của nhiều khán giả. Tôi đã từng sang Malaysia và biết rằng phim có doanh thu cao nhất của họ là về cuộc chiến chống thực dân Anh. Phim ăn khách nhất của Hàn Quốc cũng thuộc thể loại lịch sử, xoay quanh công cuộc bảo vệ đất nước. Tôi tự hỏi tại sao dòng phim này vẫn chưa được đón nhận rộng rãi ở Việt Nam.
Tác phẩm này được đầu tư lớn, nhưng chúng tôi vẫn gặp khó khăn về kinh phí và phải thực hiện trong điều kiện hạn chế. Ngay cả các nhà đầu tư cũng thừa nhận rằng họ đang mạo hiểm, nhưng họ vẫn tin tưởng vào đề tài hấp dẫn này, hy vọng có thể mở ra một dòng phim ăn khách trong tương lai.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, 57 tuổi, sinh ra tại Hà Nội, đã có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành điện ảnh. Ông từng học tại Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội và đã gây chú ý với tác phẩm “Cuốc xe đêm” tại Liên hoan phim quốc tế Cannes. Nhiều tác phẩm của ông đã giành được giải thưởng trong và ngoài nước, và ông cũng tham gia giảng dạy điện ảnh, góp phần phát triển tài năng trẻ trong ngành.
Mai Nhật
