Ngày 19 tháng 8 năm 1945, một sự kiện lịch sử đã diễn ra, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam. Trong không khí sục sôi của cuộc biểu tình, nhạc sĩ trẻ tuổi Xuân Oanh đã sáng tác một ca khúc mang tên “Mười chín tháng Tám”, khơi dậy tinh thần yêu nước và khát vọng tự do của nhân dân.
Ca khúc “Mười chín tháng Tám” được thể hiện bởi một dàn hợp ca nam nữ, mang đến âm hưởng hào hùng và mạnh mẽ. Video biểu diễn của ca khúc này đã thu hút sự chú ý của nhiều người yêu nhạc.
Vào ngày này cách đây 80 năm, theo lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh, hàng triệu người dân Hà Nội đã đổ xuống đường, hướng về Nhà hát Lớn để tham gia mít tinh. Cả thành phố rực rỡ cờ đỏ sao vàng, thể hiện tinh thần đoàn kết và quyết tâm giành lại quyền tự do cho dân tộc. Cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành một cuộc biểu tình vũ trang, với mục tiêu chiếm giữ các cơ sở chính quyền bù nhìn.
Nhạc sĩ Đỗ Xuân Oanh, khi đó mới 23 tuổi, đã dẫn dắt đoàn người từ ga Giáp Bát đến Nhà hát Lớn. Ông cảm nhận rõ ràng từng nhịp bước chân và không khí phấn khởi của đám đông. Giai điệu đầu tiên của ca khúc đã được ông cất lên: “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên góp sức một ngày/ Thề đem xương máu hết lòng chiến đấu cho tương lai”. Những câu hát ấy đã trở thành tiếng gọi thiêng liêng, khơi dậy lòng yêu nước trong mỗi người.
Trong hành trình đến Nhà hát Lớn, ca khúc đã dần hoàn thiện với 10 câu, lấy chính ngày lịch sử làm nhan đề. Nhạc sĩ đã khéo léo kết hợp giữa âm nhạc và không khí cách mạng, khiến cho đoàn người vừa đi vừa hát, tạo nên một bầu không khí hào hùng, đầy sức sống. Khi đến Chợ Mơ, bài hát đã được hoàn thiện và trở thành một phần không thể thiếu trong dòng chảy lịch sử.
Cuộc mít tinh tại Nhà hát Lớn ngày 19/8/1945 đã ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân. Ảnh tư liệu
Nhạc sĩ Đỗ Xuân Oanh đã nung nấu ý tưởng sáng tác ca khúc này từ những năm 1943-1944, khi ông tham gia hoạt động tuyên truyền cho Mặt trận Việt Minh. Những kỷ niệm đau thương từ thời thơ ấu, khi gia đình ông phải chịu đựng sự áp bức của thực dân, đã trở thành nguồn cảm hứng cho ông. Ông nội của nhạc sĩ là một chí sĩ yêu nước, đã phải rời xa quê hương vì bị đàn áp. Những ký ức đau thương ấy đã thổi bùng ngọn lửa cách mạng trong lòng ông.
Ca khúc “Mười chín tháng Tám” không chỉ đơn thuần là một bài hát, mà còn là biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Những câu hát ngắn gọn, dồn dập như nhịp chân bước, đã trở thành lời kêu gọi mạnh mẽ, thúc giục mọi người cùng đứng lên, đập tan xiềng xích nô lệ. Khúc hát khép lại với lời nhắc nhở về ngày khởi nghĩa, thể hiện niềm tin vào một tương lai tươi sáng cho đất nước.
Nhạc sĩ Xuân Oanh, với tài năng sáng tác tại chỗ, đã ghi lại giai điệu của ca khúc ngay trên vỏ bao thuốc lá. Sau khi giành chính quyền thành công, ông đã mang bản nhạc đến xưởng in để phát hành rộng rãi. Dù bản khắc gỗ đã không còn được lưu giữ, nhưng ca khúc vẫn sống mãi trong lòng người dân Việt Nam qua nhiều thế hệ.
NSƯT Đăng Dương và ca sĩ Tùng Dương đã thể hiện ca khúc “Mười chín tháng Tám” trong nhiều chương trình lớn, mang đến cho khán giả những giây phút sống lại không khí hào hùng của năm xưa. Mỗi dịp kỷ niệm cách mạng tháng Tám, ca khúc lại vang lên, khiến người nghe cảm nhận được tinh thần yêu nước và khát vọng tự do.
Trong cuốn sách “Đỗ Xuân Oanh – Cánh chim Oanh của mùa Xuân cách mạng”, con trai nhạc sĩ đã chia sẻ rằng ông luôn cảm thấy may mắn khi được lịch sử chọn làm người ghi lại không khí cách mạng của nhân dân trong ngày Tổng Khởi nghĩa. Mỗi dịp 19/8, nhạc sĩ thường nhận được nhiều lời mời phỏng vấn, đó là cơ hội để ông sống lại những kỷ niệm đáng nhớ.
Đối với gia đình nhạc sĩ, ca khúc “Mười chín tháng Tám” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là di sản tinh thần. Cháu gái của ông, Đỗ Anh Thư, cho biết mỗi năm vào ngày này, gia đình vẫn quây quần bên nhau, nghe lại ca khúc, cảm nhận được tình yêu và niềm tự hào về ông nội.
Nhạc sĩ Đỗ Xuân Oanh, sinh năm 1923 và mất năm 2010, là một trong những nhân vật quan trọng trong lịch sử âm nhạc Việt Nam. Ông không chỉ là nhạc sĩ mà còn là nhà ngoại giao văn hóa, đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp cách mạng. Ông đã viết nhiều ca khúc nổi tiếng và nhận được nhiều giải thưởng cao quý trong suốt cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình.
Châu Anh
