Trong lòng khán giả yêu thích nghệ thuật, nghệ sĩ Kim Cương không chỉ là một cái tên mà còn là một biểu tượng sống động của sân khấu Sài Gòn. Với những vai diễn đầy cảm xúc, bà đã chạm đến trái tim của hàng triệu người, đặc biệt là qua tác phẩm nổi tiếng “Lá sầu riêng”. Vở kịch này không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một hành trình cảm xúc, nơi mà nỗi đau và niềm vui của nhân vật Diệu đã khiến khán giả không thể kìm nén nước mắt.
Nghệ sĩ Kim Cương đã được ghi nhận là một trong 60 cá nhân có đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thành phố Hồ Chí Minh trong suốt 50 năm qua. Bà là nghệ sĩ nữ duy nhất được vinh danh trong lĩnh vực văn hóa, bên cạnh những tên tuổi lớn như nhạc sĩ Xuân Hồng và Trịnh Công Sơn. Đặc biệt, tác phẩm “Lá sầu riêng” của bà đã được Hội sân khấu TP HCM bình chọn là một trong 10 tác phẩm tiêu biểu của thành phố trong nửa thế kỷ qua.
Bà chia sẻ: “Khi nhận được tin vui này, tôi không khỏi xúc động và nhớ đến lời dạy của mẹ: ‘Con phải sống sao để khán giả đánh giá đúng đóng góp của nghệ sĩ'”. Những lời này không chỉ thể hiện tâm huyết của bà với nghề mà còn là một phần trong di sản mà bà muốn để lại cho thế hệ sau.
Trích đoạn trong vở kịch “Lá sầu riêng” đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả, đặc biệt là cảnh mẹ (nghệ sĩ Bảy Nam) lên thăm Diệu (nghệ sĩ Kim Cương) và bị hiểu lầm. Những khoảnh khắc này không chỉ thể hiện tài năng diễn xuất của Kim Cương mà còn là minh chứng cho sự kết nối giữa các thế hệ nghệ sĩ.
Ở tuổi 88, Kim Cương vẫn là một nguồn cảm hứng lớn cho các nghệ sĩ trẻ tại miền Nam. Bà thường xuyên tham gia các buổi tọa đàm về lịch sử sân khấu, chia sẻ kinh nghiệm và những câu chuyện thú vị từ thời kỳ hoàng kim của nghệ thuật biểu diễn. Diễn viên Thành Lộc, một trong những người kế thừa di sản của bà, đã từng nói: “Tuổi thơ tôi gắn liền với kịch nói Kim Cương. Tài năng của bà là điều mà tôi chỉ có thể ngưỡng mộ, không thể nào với tới”.
Danh hiệu “kỳ nữ” đã gắn liền với Kim Cương từ những ngày đầu bà bước chân vào nghệ thuật. Cha của bà, ông Nguyễn Ngọc Cương, là một trong những người tiên phong trong lĩnh vực cải lương, đã tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp của con gái. Đoàn hát Đại Phước Cương do ông thành lập đã từng là một trong những gánh hát hàng đầu tại Sài Gòn, nơi đã sản sinh ra nhiều nghệ sĩ tài năng.
Gia đình của Kim Cương có truyền thống nghệ thuật lâu đời. Mẹ bà, nghệ sĩ Bảy Nam, được coi là một trong những người sáng lập cải lương, đã để lại nhiều dấu ấn trong lòng khán giả với những vai diễn kinh điển. Bà cũng là nữ soạn giả đầu tiên viết tuồng cải lương, tạo ra những tác phẩm để đời như “Chung Vô Diệm” và “Mẫu tử tình thâm”.
Kim Cương đã bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật từ rất sớm. Chỉ 18 ngày tuổi, bà đã được bế lên sân khấu trong vở “Quan âm Thị Kính”. Đến năm 6 tuổi, bà đã có vai diễn đầu tiên trong vở “Na Tra lóc thịt” do chính mẹ viết kịch bản. Những trải nghiệm này đã hình thành nên một nghệ sĩ tài năng và đầy nhiệt huyết.
Khi cha bà qua đời, mẹ Kim Cương đã phải một mình nuôi dạy các con, và bà đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống. Tuy nhiên, điều này không làm bà chùn bước. Ngược lại, nó càng thúc đẩy bà theo đuổi đam mê nghệ thuật. Trong những năm 1940-1950, khi cải lương đang phát triển mạnh mẽ, Kim Cương đã nhanh chóng khẳng định được tài năng của mình.
Cuộc đời của bà đã có bước ngoặt lớn vào năm 1956 khi bà quyết định chuyển sang kịch nói. Quyết định này không chỉ là một thử thách mà còn là một cơ hội để bà khám phá những khía cạnh mới của nghệ thuật. Bà đã sang Pháp để học hỏi thêm về nghệ thuật sân khấu phương Tây, từ đó mang về những kiến thức quý giá để phát triển sự nghiệp.
Kim Cương trong vai cô Diệu của “Lá sầu riêng”. Bà đã mang đến cho khán giả những trải nghiệm sâu sắc và đầy cảm xúc qua từng vai diễn.
Sự chuyển mình của Kim Cương không phải lúc nào cũng được đón nhận. Nhiều khán giả yêu thích cải lương đã bày tỏ sự lo lắng khi bà chuyển sang kịch nói, nhưng bà đã kiên định với quyết định của mình. Bà đã tự viết kịch bản và chiêu mộ những diễn viên trẻ, tạo nên một đoàn kịch mới mẻ và đầy sức sống.
Vở diễn đầu tiên của bà, “Tôi là mẹ”, đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của khán giả. Sau đó, bà tiếp tục cho ra mắt nhiều tác phẩm nổi bật như “Lá sầu riêng”, “Dưới hai màu áo” và “Áo người trinh nữ”. Những vở kịch này không chỉ gây tiếng vang mà còn trở thành những kỷ niệm đẹp trong lòng khán giả.
Khán giả đã không thể kìm nén cảm xúc khi xem Kim Cương và Bảy Nam diễn “Lá sầu riêng”. Những giọt nước mắt và tiếng cười của khán giả đã chứng minh sức mạnh của nghệ thuật trong việc kết nối con người.
Trong cuốn sách “Lịch sử sân khấu kịch và điện ảnh Việt Nam”, tác giả Nguyễn Đức Hiệp đã nhận định rằng thành công của kịch Kim Cương đến từ khả năng diễn xuất chân thực và cách thể hiện nhân văn. Bà đã thu hút được đông đảo khán giả, không chỉ từ giới cải lương mà còn từ những người yêu thích kịch nói.
Thập niên 1960-1970, Kim Cương đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng khán giả với những vai diễn đầy cảm xúc. Những câu thoại của bà đã chạm đến trái tim của nhiều người, khiến họ không thể quên được hình ảnh của cô Diệu tần tảo hay cô Bê bán hột vịt lộn.
Nghệ sĩ Kim Cương đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều nhà thơ, nhà văn, trong đó có Bùi Giáng. Mối tình của họ đã được ghi lại qua những vần thơ đầy cảm xúc, thể hiện sự ngưỡng mộ và tình yêu chân thành mà ông dành cho bà.
Ở tuổi ngoài 80, Kim Cương vẫn không ngừng cống hiến cho xã hội. Bà đã thực hiện nhiều hoạt động thiện nguyện, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Bà luôn nhớ đến tâm nguyện của mẹ và tiếp tục làm những việc tốt đẹp cho cộng đồng.
Sau năm 1975, đoàn kịch của bà đã bước vào một giai đoạn mới với nhiều thành công. Những suất diễn của Kim Cương luôn thu hút đông đảo khán giả, đặc biệt trong các dịp lễ Tết. Tuy nhiên, đến đầu thập niên 1990, đoàn đã phải ngừng hoạt động do những khó khăn chung của ngành nghệ thuật.
Hàng chục năm sau, Kim Cương vẫn tiếp tục thực hiện tâm nguyện của mẹ, giúp đỡ những người nghèo khổ và mang lại niềm vui cho nhiều trẻ em. Bà đã khởi xướng nhiều chương trình thiện nguyện, giúp đỡ các diễn viên nghèo và công nhân hậu đài có một cái Tết ấm no. Bà luôn nhắc nhở con trai về việc duy trì học bổng Bảy Nam, để di sản của gia tộc mãi mãi được tiếp nối.
Mai Nhật
