Văn học Thượng Hải không chỉ phản ánh sự phát triển của thành phố mà còn khám phá những xung đột giữa truyền thống và hiện đại, giữa đạo đức và áp lực xã hội. Điều này tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú về đời sống văn hóa nơi đây.
Trong một tọa đàm quốc tế mang tên Đối thoại về tương lai của văn học – Tiếng nói từ Thượng Hải, diễn ra vào ngày 7/6 tại TP HCM, các chuyên gia và nhà văn đã cùng nhau thảo luận về nền văn học hiện đại của Thượng Hải. Sự kiện này không chỉ thu hút sự quan tâm của giới văn chương mà còn mở ra những góc nhìn mới về văn hóa và xã hội.
Các diễn giả tại sự kiện ở Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP HCM. Ảnh: Hà Thanh Vân
Bà Zhong Hong Ming, tổng biên tập một tạp chí văn học nổi tiếng, đã chia sẻ rằng văn học Thượng Hải mang trong mình những đặc trưng riêng biệt, giống như ẩm thực và kiến trúc của thành phố này. Bà nhấn mạnh rằng bối cảnh lịch sử và xã hội đã tạo nên một nền văn học phức tạp, nơi mà sự giao thoa văn hóa giữa người nhập cư, người nước ngoài và dân bản địa không làm mờ đi bản sắc truyền thống mà còn làm phong phú thêm tư tưởng và phong cách sáng tác.
Trong số những tên tuổi nổi bật của văn học Thượng Hải, không thể không nhắc đến Lỗ Tấn, Trương Ái Linh, Ba Kim và Mao Thuẫn. Đặc biệt, Ba Kim được coi là một biểu tượng của văn học hiện đại Trung Quốc, với những tác phẩm phản ánh tinh thần phản kháng và khát vọng tự do. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc định hình văn học Thượng Hải như một dòng chảy độc lập và tiên phong.
Những tác phẩm của Ba Kim không chỉ là những câu chuyện đơn thuần mà còn là những tiếng nói mạnh mẽ chống lại những giá trị bảo thủ, mở đường cho các thế hệ nhà văn trẻ sau này. Dù trải qua nhiều thăng trầm trong sự nghiệp, ông vẫn được tôn vinh vì lòng kiên định và niềm tin vào con người.
Tạp chí văn học mà Ba Kim sáng lập vào năm 1957 vẫn giữ vị trí hàng đầu trong ngành xuất bản Trung Quốc, là nơi phát hiện và nâng đỡ nhiều tài năng trẻ. Để tưởng nhớ ông, Thượng Hải đã lập Bảo tàng Ba Kim, nơi lưu giữ những di sản văn hóa quý giá của nhà văn.
Nhà văn Ba Kim. Ảnh: Tư liệu
Văn học Thượng Hải luôn có sự đổi mới và thích ứng, từ thời kỳ của Ba Kim cho đến các tác giả hiện đại, những người đang định hình “giọng văn đô thị thế kỷ 21”. Các nhà văn hiện nay không chỉ thể hiện cá tính riêng mà còn hướng đến những vấn đề lớn của xã hội và lịch sử.
Hiện nay, có hai xu hướng sáng tác nổi bật trong văn học trẻ Trung Quốc. Xu hướng đầu tiên là việc các tác giả đối thoại với bản thân, xã hội và lịch sử để tìm kiếm danh tính cá nhân trong bối cảnh xã hội đang thay đổi. Xu hướng thứ hai là sự kết hợp giữa công nghệ, viễn tưởng và đạo đức học, với những tác phẩm mang tính chất phi tuyến tính, khám phá những viễn cảnh xã hội đầy sáng tạo.
Ông Fang Yan, phó tổng biên tập một tạp chí văn học khác, đã phân loại thế hệ nhà văn trẻ Thượng Hải thành ba nhóm dựa trên năm sinh. Các nhà văn trẻ hiện nay không chỉ dừng lại ở những câu chuyện cá nhân mà còn mở rộng ra những vấn đề lớn của đất nước, tạo nên những tiếng nói có chiều sâu và ý nghĩa.
Thượng Hải cũng là nơi mà các tạp chí văn học chủ động tạo không gian cho các tác giả trẻ, khuyến khích họ sáng tác và phát triển. Việc phổ biến văn chương qua Internet đang ngày càng trở nên quan trọng, với nhiều độc giả theo dõi các trang mạng xã hội của các tạp chí và Hội Nhà văn Thượng Hải.
Không chỉ dừng lại ở bản in, các tạp chí này đã chuyển mình thành những thương hiệu truyền thông số, thu hút hàng triệu lượt xem trong các sự kiện trực tuyến. Điều này không chỉ giúp văn học đến gần hơn với công chúng mà còn tạo ra một cộng đồng đọc tích cực, nơi độc giả có thể tương tác với tác giả và tác phẩm.
Chiến lược phát triển văn học trẻ tại Thượng Hải không thể tách rời khỏi chính sách văn hóa và truyền thông số. Văn học trẻ không chỉ là sự tự sự mà còn cần phải đối diện với thực tế xã hội. Sự hỗ trợ từ các chương trình quốc tế và hệ thống tạp chí văn học sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của các nhà văn trẻ.
Tọa đàm diễn ra tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP HCM, với sự tham gia của nhiều nhà văn và học giả từ Thượng Hải và TP HCM, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kết nối văn học giữa hai thành phố lớn.
Hà Thanh Vân
