Với sự thay đổi quan trọng trong Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ ngày 1/7/2025, lao động nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ có quyền nghỉ việc để chăm sóc vợ trong 60 ngày đầu sau khi vợ sinh con. Đây là một bước tiến lớn, không chỉ giúp người chồng có thời gian hỗ trợ vợ mà còn tạo điều kiện cho cả gia đình trong giai đoạn quan trọng này.
Nội dung chính
Thời gian nghỉ cụ thể cho từng trường hợp sinh con
Thời gian nghỉ của người chồng sẽ phụ thuộc vào tình trạng sinh nở của vợ. Cụ thể như sau:
Tình huống sinh con
Số ngày nghỉ
Vợ sinh thường
5 ngày làm việc
Vợ sinh mổ hoặc sinh con dưới 32 tuần
7 ngày làm việc
Vợ sinh đôi
10 ngày làm việc
Vợ sinh đôi phải mổ
14 ngày làm việc
Vợ sinh ba trở lên
13 ngày (tăng 3 ngày cho mỗi con từ con thứ 3)
Vợ sinh ba phải mổ
17 ngày (14 + 3 ngày cho mỗi con từ con thứ 3)
Lưu ý: Người chồng có thể chia nhỏ số ngày nghỉ, nhưng tất cả các lần nghỉ phải nằm trong 60 ngày đầu sau sinh và tổng số ngày không vượt quá quy định.
Cách tính mức hưởng chế độ thai sản cho người chồng
Mức hưởng chế độ thai sản của lao động nam được quy định tại Điều 38 và Điều 39 của Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi 2024). Cách tính như sau:
Mức hưởng một ngày = 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của 6 tháng gần nhất trước khi nghỉ ÷ 24 ngày
Tổng số tiền hưởng sẽ bằng mức hưởng một ngày nhân với số ngày nghỉ theo tình trạng sinh của vợ.
Ví dụ minh họa:
Giả sử anh Minh là công nhân với mức lương bình quân 6 tháng gần nhất là 9.600.000 đồng/tháng. Nếu vợ anh sinh thường vào ngày 10/8/2025, anh Minh sẽ được nghỉ 5 ngày.
Mức hưởng mỗi ngày = 9.600.000 ÷ 24 = 400.000 đồng
Tổng mức hưởng thai sản = 400.000 × 5 = 2.000.000 đồng
Nếu vợ anh sinh đôi và phải mổ, anh Minh sẽ được nghỉ 14 ngày:
Mức hưởng = 400.000 × 14 = 5.600.000 đồng
Quy trình nhận tiền và thuế
Doanh nghiệp nơi người lao động làm việc có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ và gửi lên cơ quan bảo hiểm xã hội. Số tiền hưởng chế độ thai sản sẽ được chi trả trực tiếp vào tài khoản cá nhân của người lao động, thường trong khoảng thời gian 10-15 ngày sau khi hồ sơ được hoàn tất. Đặc biệt, khoản tiền này không bị tính thuế thu nhập cá nhân theo quy định hiện hành.
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 mở rộng thời gian nghỉ chăm sóc vợ sinh từ 30 lên 60 ngày – Ảnh minh họa
Những tình huống thực tế thường gặp
1. Chồng làm việc tại công ty, vợ sinh thường thì được nghỉ bao nhiêu ngày?
Trong trường hợp này, theo quy định tại Khoản 2 Điều 53 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người chồng được nghỉ 5 ngày làm việc để chăm sóc vợ và con. Số ngày nghỉ không nhất thiết phải ngay lập tức sau khi vợ sinh mà có thể nghỉ trong 60 ngày đầu tính từ ngày vợ sinh con.
Ví dụ: Nếu vợ sinh vào ngày 1/8/2025, chồng có thể nghỉ bất kỳ lúc nào từ 1/8 đến 30/9/2025, miễn là tổng số ngày nghỉ không vượt quá 5 ngày.
2. Vợ sinh mổ, chồng có thể nghỉ sau bao lâu?
Có. Theo luật mới, trong trường hợp vợ sinh mổ, chồng được nghỉ 7 ngày làm việc và có thể nghỉ không liên tục, miễn là tổng số ngày nghỉ không vượt quá mức cho phép và việc nghỉ kết thúc trong 60 ngày đầu sau sinh. Nếu chồng nghỉ từ tuần thứ 3 trở đi vẫn hợp lệ, chỉ cần ngày cuối cùng nghỉ nằm trong khoảng 60 ngày đầu tiên.
3. Vợ sinh đôi, chồng được nghỉ bao nhiêu ngày?
Trong trường hợp sinh đôi, người chồng được nghỉ 10 ngày làm việc. Nếu vợ sinh đôi bằng phương pháp mổ, thì chồng được nghỉ 14 ngày làm việc. Luật cho phép người chồng được chia thời gian nghỉ thành nhiều đợt, nhưng phải đảm bảo lần nghỉ cuối cùng vẫn nằm trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh và tổng thời gian nghỉ không vượt quá số ngày quy định.
Ví dụ: nếu vợ sinh đôi vào ngày 5/7/2025, chồng có thể nghỉ 5 ngày đầu sau sinh, sau đó quay lại làm và tiếp tục nghỉ thêm 5 hoặc 9 ngày tùy trường hợp trong những tuần kế tiếp, miễn sao tất cả số ngày nghỉ hoàn thành trước ngày 3/9/2025.
4. Vợ sinh ba, chồng được nghỉ bao lâu?
Người chồng có vợ sinh ba sẽ được nghỉ 10 ngày cho việc sinh đôi, cộng thêm 3 ngày cho mỗi con tính từ con thứ 3 trở đi. Như vậy, sinh ba sẽ được nghỉ 13 ngày. Trường hợp sinh bốn thì sẽ được nghỉ 16 ngày. Nếu vợ sinh ba bằng phương pháp phẫu thuật, chồng sẽ được nghỉ 14 ngày cơ bản, cộng thêm 3 ngày cho mỗi con tính từ con thứ ba (tổng cộng là 17 ngày).
5. Chồng không tham gia bảo hiểm xã hội, vợ có được hưởng thêm chế độ nào không?
Luật chỉ quy định người chồng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc mới được hưởng chế độ nghỉ thai sản khi vợ sinh con. Trong trường hợp chồng không tham gia bảo hiểm xã hội, người vợ không được nhận thay và cũng không có thêm khoản hỗ trợ nào từ phía bảo hiểm xã hội cho phần của người chồng.
6. Cả hai vợ chồng đều tham gia bảo hiểm xã hội, có được nghỉ cùng lúc không?
Câu trả lời là có. Vợ sinh con sẽ được nghỉ thai sản theo quy định riêng, trong khi chồng cũng có quyền nghỉ trong thời gian vợ nghỉ sinh, miễn sao số ngày nghỉ của chồng không vượt quá giới hạn được phép và nằm trong 60 ngày đầu kể từ ngày sinh. Việc cả hai nghỉ cùng lúc hoặc chồng nghỉ vào thời điểm vợ gần hết thai sản đều được pháp luật cho phép.
7. Thủ tục để nhận chế độ khi nghỉ chăm sóc vợ sinh cần gì?
Người lao động nam cần chuẩn bị một bộ hồ sơ gồm: Giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh của con; giấy ra viện của vợ (nếu sinh mổ, sinh non hoặc sinh đôi trở lên); đơn đề nghị hưởng chế độ thai sản theo mẫu. Sau đó nộp cho doanh nghiệp nơi đang làm việc, doanh nghiệp sẽ làm thủ tục với cơ quan bảo hiểm xã hội.
Tiền trợ cấp được chi trả tương ứng với mức lương bình quân của 6 tháng đóng bảo hiểm xã hội gần nhất trước khi nghỉ. Khoản này sẽ được thanh toán qua tài khoản cá nhân của người lao động.
8. Nếu công ty không đồng ý thì người chồng có được nghỉ không?
Đây là quyền lợi được pháp luật quy định rõ, vì vậy người sử dụng lao động phải chấp nhận yêu cầu nghỉ thai sản của người lao động nam, khi có đủ điều kiện. Nếu doanh nghiệp cố tình từ chối hoặc gây khó dễ, người lao động có thể phản ánh lên cơ quan thanh tra lao động hoặc bảo hiểm xã hội địa phương để được hỗ trợ bảo vệ quyền lợi chính đáng.
Việc mở rộng thời gian nghỉ chăm sóc vợ sinh từ 30 lên 60 ngày là một bước tiến rất nhân văn trong Luật Bảo hiểm xã hội 2024. Để nhận được đầy đủ quyền lợi, người lao động nam cần hiểu rõ mức hưởng không cố định, mà tính theo mức lương đóng bảo hiểm xã hội, số ngày nghỉ và phải thực hiện đầy đủ thủ tục đúng hạn. Các cặp vợ chồng sắp đón con chào đời cần chủ động liên hệ phòng nhân sự hoặc cơ quan bảo hiểm xã hội để không bỏ lỡ quyền lợi này.
